In a book originally published in French in 1973, Pierre Janton described how some scientists hoped that Esperanto could become the one international language

En libro origine eldonita en la franca en 1973,  
Pierre Janton priskribis kiel iuj sciencistoj  
esperis, ke Esperanto povus fariĝi la unu internacia  
lingvo

image info
used world-wide for publishing scientific findings in journals that could be read by researchers in all countries. In 1924, 42 members of the French Academy of Sciences declared that adoption of Esperanto would impart immense progress to science. 1

uzata tutmonde por eldoni sciencajn trovojn  
en revuoj, kiujn legis esploristoj en ĉiuj landoj.  
En 1924, 42 membroj de la Franca Akademio de Sciencoj  
deklaris, ke adopto de Esperanto donos grandegan  
progreson al scienco.

Esperanto translations could help readers not familiar with English, French, Russian and other major languages; they would be able to read many more scientific works if they were translated into Esperanto. 2 Janton’s book includes a list of many active organizations that were promoting the use of Esperanto in many social and scientific programs in 1973. 3 And Janton provides evidence that learning Esperanto is accelerated when compared to learning other national languages. 4

Esperantaj tradukoj povus helpi legantojn ne  
familiarajn kun la angla, franca, rusa kaj aliaj  
gravaj lingvoj; ili povus legi multajn pliajn sciencajn  
verkojn se ili estus tradukitaj al Esperanto. La libro  
de Janton enhavas liston de multaj aktivaj organizoj,  
kiuj antaŭenigis la uzon de Esperanto en multaj sociaj  
kaj sciencaj programoj en 1973. Kaj Janton donas pruvojn,  
ke lerni Esperanton estas akcelita kompare kun lernado  
de aliaj naciaj lingvoj.

Janton also mentioned several organizations that develop new technical terms for Esperanto, the Terminology Section of the International Esperanto Scientific Association (ISAE) and the Esperanto Terminology Center (TEC). 5 But, please take note, that was 46 years ago! What is happening today? ISAE has a wikipedia page in Esperanto. 6 And, what about the TEC? It also has a wikipedia page in Esperanto. 7

Janton ankaŭ menciis plurajn organizojn, kiuj  
disvolvas novajn teknikajn terminojn por Esperanto,  
la Terminologia Sekcio de Internacia Scienca Asocio de  
Esperanto (ISAE) kaj la Terminologia Centro de Esperanto (TEC).  
Sed bonvolu atenti, tio estis antaŭ 46 jaroj! Kio okazas  
hodiaŭ? ISAE havas vikipedia paĝon en Esperanto. Kaj kio  
pri TEC? Ĝi ankaŭ havas vikipedia paĝon en Esperanto.

So we already have, and have had for many decades the following important developments:

  • scientists who recognize the value of Esperanto for publishing scientific findings.
  • a world of readers who could easily benefit from easier access to these findings through Esperanto.
  • several organizations that promote new and standardized scientific terminology in Esperanto.
Do ni jam havas, kaj havis dum multaj jardekoj la  
jenajn gravajn evoluojn:

 - sciencistoj, kiuj rekonas la valoron de Esperanto  
   por publikigado de sciencaj trovoj.
 - mondo de legantoj, kiuj povus facile profiti de  
   pli facila aliro al ĉi tiuj trovoj per Esperanto.
 - kelkaj organizoj, kiuj antaŭenigas novan kaj normigitan  
   sciencan terminologion en Esperanto.

But still, the world seems to avoid the use of a simple, easy to learn, language for teaching and learning about science around the world. Why is that? The human race remains fractured along geo-political, cultural, and national identifications. Even in many modern nation-states, people from different racial and cultural backgrounds segregate themselves, or are forced to be segregated by powerful governments that serve the interests of one group and not the others. Until most or all humans can rise above this situation, Esperanto will not reach its final goal of bringing peace to world.

Sed tamen la mondo ŝajnas eviti uzon de simpla, facile  
lernebla, lingvo por instruado kaj lernado pri scienco  
tra la mondo. Kial ĉi tio? La homaro restas dividigita  
laŭ geo-politikaj, kulturaj, kaj naciaj identigoj. Eĉ en  
multaj modernaj nacioj-ŝtatoj, homoj el diversaj rasaj kaj  
kulturaj fonoj apartigas sin mem, aŭ estas devigitaj esti  
apartigitaj de potencaj registaroj, kiuj servas la interesojn  
de unu grupo kaj ne de la aliaj. Ĝis la plej multaj homoj  
venkos ĉi tiun situacion, Esperanto ne atingos sian finan  
celon alporti pacon al la mondo.

Or really, we might have to admit that world peace and a world language can only be accomplished if they both happen together. History reflects that powerful dictators, both fascists and communists, have fought the hardest against Esperanto, possibly because they assumed that it would erase the boundaries between the national groups that kept these dictators from losing power.

Aŭ vere, ni eble devos agnoski, ke monda paco kaj  
monda lingvo nur eblas se ili ambaŭ okazas kune.  
La historio montris, ke potencaj diktatoroj, faŝistoj  
kaj komunistoj, plej forte batalis kontraŭ Esperanto,  
eble ĉar ili supozis, ke ĝi forigos la limojn inter la  
naciaj grupoj, kiuj evitis tiujn diktatorojn perdi potencon.

But, ironically, Esperanto is not an anti-nationalist language. It allows its adherents to maintain their own national and cultural identities, while finding common ground with anyone else who seeks to share a common humanity through one world language. Janton points out that Zamenhof himself, the author of Esperanto, sought to promote the common aspirations of all humanity through ‘homaranismo’, a simple doctrine of neutrality among all nations, ethnic groups, races, classes, and religions. 8 9 But more than 100 years of military aggressions between large governments and small, between different human groups whether divided by culture, economics, religion, and/or just political views, has made the idea of world peace seem impossible.

Sed, ironie, Esperanto ne estas kontraŭnaciisma  
lingvo. Ĝi permesas al siaj aliĝintoj konservi siajn  
proprajn naciajn kaj kulturajn identecojn, dum ili trovas  
komunecon kun iu ajn alia, kiu celas partopreni komunan homaron  
per unu monda lingvo. Janton atentigas, ke Zamenhof mem, la  
aŭtoro de Esperanto, celis antaŭenigi la komunajn aspirojn  
de la tuta homaro per "homaranismo", simpla doktrino pri  
neŭtraleco inter ĉiuj nacioj, etnoj, rasoj, klasoj kaj religioj.  
Sed pli ol 100 jaroj da militaj agresoj inter grandaj  
registaroj kaj malgrandaj, inter diversaj homaj grupoj ĉu  
dividitaj laŭ kulturo, ekonomio, religio, aŭ nur  
politikaj vidpunktoj, igis la ideon pri monda paco ŝajnigi malebla.

And yet people still choose to learn and speak Esperanto, write literature in it, and promote it around the world, because we still dream that world peace is possible, as long as we humans still survive on this planet. You can also dream, and find Janton’s entire book interesting, because he details everything that other Esperantists have done. Will you dream too? And start working for world peace while also learning Esperanto?

Kaj tamen homoj ankoraŭ elektas lerni kaj paroli Esperanton,  
verki literaturon en ĝi kaj antaŭenigi ĝin ĉirkaŭ la mondo,  
ĉar ni ankoraŭ revas, ke monda paco eblas, tiel longe kiel ni  
homoj ankoraŭ postvivas sur ĉi tiu planedo. Ankaŭ vi povas sonĝi,  
kaj trovi la tutan libron de Janton interesa, ĉar li detaligas  
ĉion, kion faris aliaj esperantistoj. Ĉu vi sonĝos ankaŭ? Kaj  
komenci labori por monda paco lernante ankaŭ Esperanton?

referencoj/references

  1. Janton. Esperanto, trans. 1993. p. 82-83. ↩

  2. Janton. Esperanto, trans. 1993. p. 94. ↩

  3. Janton. Esperanto, trans. 1993. p. 116. ↩

  4. Janton. Esperanto, trans. 1993. p. 123. ↩

  5. Janton. Esperanto, trans. 1993. p. 139. ↩

  6. ISAE https://eo.wikipedia.org/wiki/Internacia_Scienca_Asocio_Esperanta#La_Sekcioj_de_ISAE ↩

  7. TEC https://eo.wikipedia.org/wiki/Terminologia_Esperanto-Centro ↩

  8. Janton. Esperanto, trans. 1993. p. 32. ↩

  9. homaranismo. https://en.m.wikipedia.org/wiki/Homaranismo ↩