Verdigris / Verdigro

In 1969, If magazine published a short story by Kieth LAUMER called “Retief, the long-awaited master”. The setting for this world was the planet Verdigris. ¹

“They seem to have progressed from neon to nuclear annihilation in record time.” Second Secretary Retief commented. “But I think we have a good chance of bettering their track record.”

En 1969, If-revuo publikigis novelon de Keith LAUMER 
nomitan "Retief, la long-atendita majstro". La scenaro 
por ĉi tiu mondo estis la planedo Verdigro.

“Ili ŝajnas esti progresinta de neono al nuklea neniigo en rekorda tempo.” Dua Sekretario Retief komentis. “Sed mi pensas, ke ni havas bonan ŝancon plibonigi ilian rekordon.”

“neniigo” ²

Stropharia aeruginosa, “verdigris agaric” (Wikipedia)

Capitol / Ĉefurbo

Verdigris is “the green patina that forms on copper, brass and bronze”. (Wikipedia) ³. The author choose an apt name for this planet, to imply old and abandoned. This post will follow the story, and translate some quotes.

“Twenty thousand years ago,” said Cultural Attache Pennyfool, “this, unless I miss my guess, was the capital city of a thriving alien culture.”

The half dozen Terrans…stood in the center of a narrow strip of turquoise colored sward that wound between weathered slabs of porous, orange masonry, rusting spires of twisted metal to which a few bits of colored tile still clung,…

• “sward” ⁴

Verdigro estas "la verda patino kiu formiĝas 
sur kupro, latuno kaj bronzo". (Vikipedio). 
La aŭtoro elektis taŭgan nomon por ĉi tiu 
planedo, implici malnovan kaj forlasitan.
Ĉi tiu afiŝo sekvos la rakonton, kaj 
tradukos kelkajn citaĵojn.

• “verdigro” ⁵

“Antaŭ dudek mil jaroj,” diris Kultura Ataŝeo Pencbufono, “ĉi tie, krom se mi maltrafas mian supozon, estis la ĉefurbo de prospera ekstertera kulturo.”

La duondekduo da Teranoj… staris en la centro de mallarĝa strio de turkisa razeno, kiu serpentumis inter veteraĝiĝintaj slaboj el pora, oranĝa masonaĵo, rustiĝaj spajroj el tordita metalo, al kiuj ankoraŭ alkroĉiĝis kelkaj kaheleroj koloraj ,…

• “Pencbufono” ⁶
• “razeno” ⁷

The Esperanto word “razeno” appears in an interesting essay about the banal culture and food exported by Americans to other countries.

Esperanto vorto “razeno” aperas en interesa eseo
pri la banala kulturo kaj manĝaĵo eksportita de 
Usono al aliaj landoj. 

Archaeology / Arkeologio

Ironically it seems, the first place the inter-planetary visitors enter on the planet Vertigris, is a cafeteria mistakenly identified as an art museum by thier leader, an amateur archaeologist, the Cultural Attache Pennyfool.

“Eureka!” he cried, brushing dirt away from his find. “You see, gentlemen? I’ve already turned up a masterpiece…”

“Look here, sir,” an eager information Agency man who had been poking at the find said, “I think there’s been an error. This place isn’t a museum, its a lunch counter. And the masterpiece is a plate of petrified mashed potatoes and mummified peas.”

“By jove, I think you’ve got something there, Quagmire,” a portly Admin Officer said. “Looks just like the stuff they served at the Testimonial Dinner for Ambassador Clawhammer - “

Ironie ŝajnas, ke la unua loko, kien la 
interplanedaj vizitantoj eniris sur 
la planedo Verdigro, estas kafejo erare 
identigita kiel artmuzeo de ilia gvidanto, 
amatora arkeologisto, la Kultura Ataŝeo 
Pencbufono.

“Eŭreka!” li kriis, forpuŝante polvon de sia trovaĵo. “Ĉu vi vidas, sinjoroj? Mi jam prezentis ĉefverkon…”

“Rigardu ĉi tien, sinjoro,” fervora Informa-Agentejulo, kiu pikis la trovon, diris, “Mi pensas, ke okazis eraro. Ĉi tiu loko ne estas muzeo, ĝi estas tagmanĝej-vendtablo. Kaj la ĉefverko estas telero da ŝtoniĝintaj terpomoj kaj mumiigitaj pizoj.”

“Je jove, mi pensas, ke vi havas ion tie, Koŝmaro,” diris korpa Administra Oficiro. “Ŝajnas same kiel la aĵoj, kiujn ili servis ĉe la Atesta Vespermanĝo por Ambasadoro Martelegungo -“

• Quagmire -> Koŝmaro (nightmare) ⁸
• Martel’eg’ung’o ⁹

Foreshadowing? / Antaŭsignante?

The planet Verdigris had seemed lifeless upon discovery.

“Imagine,” Consul Magnan said…when we were still living in caves, these creatures had already developed automats and traffic jams.”

“…now they’re utterly extinct. The survey’s life detectors didn’t so much as quiver.”

“If they’ve been dead for twenty thousand years, what’s the point in digging around in their garbage dumps?” an assistant Military Attache inquired sotto voce. “I say Corps funds would be better spent… keeping an eye on the Groaci.”

• sotto voce ¹⁰
• “Groaci” ¹¹

“Tsk, Major,” Magnan said. “Such comments merely serve to reinforce the popular stereotype of the crassness of the military mind.”

“What’s so crass about keeping abreast of the opposition?” the officer protested.

• keeping abreast ¹²

La planedo Verdrigo ŝajnis senviva post malkovro.

“Imagu,” diris Konsulo Magnan… kiam ni ankoraŭ vivis en kavernoj, ĉi tiuj estaĵoj jam evoluigis aŭtomojn kaj trafikŝtopiĝon.”

“…nun ili estas tute formortintaj. La vivdetektiloj de la enketo ne tiom tremis.”

“Se ili estas mortita dum dudek mil jaroj, kia estas la signifo fosi en siaj rubejoj?” flustre demandis asistanto de Milita Adjunkto. “Mi diras, ke la Korpo-financoj estus pli bone elspezitaj… observante la Groaci.”

“Tsk, majoro,” diris Magnan. “Tiaj komentoj nur servas por plifortigi la popularan stereotipon de la krudeco de la armea menso.”

“Kio estas tiel malĝentila gvatante la opozicion?” la oficiro protestis.

Not alone / Ne sola

Pennyfool leads his staff into an adjoining room.

His staff followed him past the edge of a metal door standing half open, into a dark chamber. The next moment, pale yellowish light flooded the room.

“To stop where you are!” A weak voice hissed the words in a breathy alien tongue from behind the delegafion. “To raise your digital members above your cephalic nodules or to be incinerated on the spot!”

“What’s this?” Pennyfool’s voice cracked on the words. “Groaci? Here?”

“Indeed, Soft One,” the alien confirmed. “To comply at once with my instructions or to add your osseous components to those already interred here!”

Pencbufono gvidas sian personaron en apudan ĉambron.

Lia personaro sekvis lin preter la rando de metala pordo staranta duone malfermita, en malluman ĉambron. La sekvan momenton, pala flaveca lumo inundis la ĉambron.

“Por halti kie vi estas!” Malforta voĉo siblis la vortojn per spira fremda lango el malantaŭ la delegacio. “Por levi viajn ciferecajn membrojn super viaj cefalaj nodoj aŭ esti forbruligitaj surloke!”

“Kio estas tio?” La voĉo de Pencbufono krakis sur la vortoj. “Groaci? Ĉi tie?”

“Efektive, Molulo,” la eksterterano konfirmis. “Por tuj plenumi miajn instrukciojn aŭ aldoni viajn ostajn komponantojn al tiuj jam enterigitaj ĉi tie!”

Colleagues? / Kolegoj?

Pennyfool wants to know how the Groaci found Verdigris.

“Verdigris was supposed to be the best-kept secret of the year,” Pennyfool muttered brokenly to Magnan. “Who would have dreamed the Groaci would be here ahead of us?”

Magnan admits that he revealed the secret about the planet to a few colleagues.

“Colleagues?” Pennyfool raised a pale eyebrow.

“Fellow diplomats; high-type chaps like Ambassador P’Yim-Yim of YiII and Slunk the Fustian Minister, and … and … “

“‘And?” Pennyfool prompted.

“And Consul-General Shilth,” Magnan finished weakly.

“Planetary Director Shilth, if you don’t mind,” a voice susurrated from the doorway. “…I see nothing in these rubble-heaps to excite CDT interest.”

• CDT ¹³

Pencbufono volas scii kiel la Groaci trovis Verdrigo.

“Verdrigo laŭsupoze estis la plej bone konservita sekreto de la jaro,” Pencbufono murmuris rompite al Magnan. “Kiu eblus sonĝi, ke la Groaci estos ĉi tie antaŭ ni?”

Magnan koncedas ke li rivelis la sekreton 
pri la planedo al kelkaj kolegoj.

“Kolegoj?” Pencbufono levis palan brovon.

“Kolegaj diplomatoj; alttipaj uloj kiel Ambasadoro P’Yim-Yim de YiII kaj Slunk la Fustian Ministro, kaj … kaj … “

“Kaj?” Pencbufono instigis.

“Kaj Ĝenerala Konsulo Shilth,” Magnan finis malforte.

“Planeda Direktoro Shilth, se vi ne ĝenas,” voĉo flustris de la pordo. “…Mi vidas nenion en ĉi tiuj rubamasoj por eksciti CDT-intereson.”

Idols / Idoloj

After the other humans leave the planet, Retief and Magnan escape the Groaci and find a basement floor filled with robots.

Retief sniffed. “It smells like drained crankcase oil.”

They…came into a wide room crowded with massive, complex shapes of corroded metal, ranked in rows in the deep gloom.

“And these are the alien idols,” Magnan whispered. “Gad, they have a look of the most frightful ferocity about them.”

There was a sharp click!, a whirring and clattering, …turned, creaking, …with a pair of what were indisputably glowing amber eyes.

Post kiam la aliaj homoj forlasas la planedon, 
Retief kaj Magnan evitas la Groaci kaj trovas 
kelplankon plenigitan kun robotoj.

Retief flaris. “Ĝi odoras kiel drenita krankuja oleo.”

Ili…venis en larĝan ĉambron plenplenan de masivaj, kompleksaj formoj de korodita metalo, vicigitaj en la profunda mallumo.

“Kaj ĉi tiuj estas la fremdaj idoloj,” flustris Magnan. “Vaĉjo, ili havas la plej teruran kruelecon ĉe si.”

Estis akra klako!, zumado kaj klakado, …turnis, knari, …kun paro de tio, kio estis nedisputeble brilantaj sukcenaj okuloj.

Orders / Ordonoj

After a series of events, Retief and Magnan save one of the robots. After this, the robots are willing to help the humans, and Magnan gives them a command they immediately follow.

I want all of you to ascend to the surface at once, round up and disarm every Groaci on the planet, and lock them up.

Post serio de okazaĵoj, Retief kaj Magnan 
savas unu el la robotoj. Post tio, la robotoj 
volas helpi al la homoj, kaj Magnan donas 
al ili komandon kiun ili tuj sekvas.

Mi volas, ke vi ĉiuj supreniru sur la surfacon tuj, ĉirkaŭumu kaj senarmigu ĉiun Groaci sur la planedo, kaj enŝlosu ilin.

Credentials / Akreditaĵoj

Ambassador Pennyfool returns, and after a lot of confusion and misunderstanding, begans his new role as Terran Ambassador Extraordinary and Minister Plenipotentiary to Verdigris.

It’s a bit unusual,” Ambassador Pennyfool said complacently, glancing out the window…

“Gracious, yes,” Counsellor Magnan said, nodding. “The first Terran envoy to present credentials to a mechanical Head of State.

“I don’t know,” the Military Attache said darkly. “Freeing these inanimate objects…may create a dangerous precedent …if my cybernetic military equipment …start getting ideas about pensions and promotions”

“And office machines,” the Budget and Fiscal Officer said… “If my bookkeeping computers …start agitating for civil rights…”

” …my Motor Pool picking up liberal ideas,” the Admin Officer wagged his head …“I’ve had to enact strict rules against fraternization.”

Ambasadoro Pencbufono revenas, kaj post multe 
da konfuzo kaj miskompreno, komencis sian 
novan rolon kiel Tera Ambasadoro Eksterordinara 
kaj Ministro Plenrajta al Verdigris.

Ĝi estas iom nekutima,” diris ambasadoro Pencbufono memkontente, rigardante tra la fenestro…

“Kompate, jes,” diris Konsilisto Magnan, kapjesante. “La unua Tera sendito prezentanta akreditaĵojn al mekanika Ŝtatestro.

“Mi ne scias,” diris la Militisto malhele. “Liberigi ĉi tiujn senvivajn objektojn… eble kreos danĝeran precedencon… se mia cibernetika milita ekipaĵo… komencos ricevi ideojn pri pensioj kaj promocioj”

“Kaj oficejaj maŝinoj,” diris la Buĝeto kaj Fiska Oficiro… “Se miaj librotenaj komputiloj…komencos agiti por civitanrajtoj…”

“…mia Motor Pool reprenis liberalajn ideojn,” la Administra Oficiro skuis la kapon … “Mi devis realigi striktajn regulojn kontraŭ frateco.”

referencoj / references

1. LAUMER, Keith. “Retief, the Long-Awaited Master”, If, April 1969, p. 127. (elŝuteble) Download here. More posts about Retief (pli afiŝoj pri “Retief”) ↩

2. “neniigo”: Zamenhof atentigas (points out)

   “ĉar la vortoj «neniigi» kaj «neniiĝi» estas jam de longa tempo tre bone konataj kaj uzataj de ĉiuj Esperantistoj, tial mi opinias, ke malpermesi la uzadon de tiu ĉi formo estus tute senbezone”

   “because the words «neniigi» and «neniiĝi» (annihilate) have been very well known and used by all Esperantists for a long time, that’s why I think that banning the use of this form would be completely unnecessary”

   Lingvaj Respondoj, Zamenhof, 1889-1913.
   La Simpla Vortaro, Tekstaro.com ↩

3. Verdigris in English. ↩

4. sward (en) -> gazono, razeno (eo) ↩

5. Verdigro Esperanto ↩

6. Penc’bufon’o, ne Penc’bu’fon’o. “Penny-fool” SimplaVortaro. ↩

7. “kuniĝas en parkoj, sur razenoj” el la eseo (from the essay) Irlando, de (by) Garbhan Macaoidh. Artikoloj el Monato (1997-2003), el (from) Tekstaro, Kaj (Also) Reta-Vortaro, kaj (and) La Simpla Vortaro.

   Ĉie, amasoj da infanoj kaj junuloj – tiuj, kiuj ne jam sidas manĝante en la rapidmanĝejoj aŭ krakmaĉante usonan krevmaizon en kinejoj ekskluzive prezentantaj usonajn filmojn – kuniĝas en parkoj, sur razenoj kaj ĉe stratanguloj. Ili portas bazopilkajn ĉapojn kaj blankajn palmopied-similajn tolŝuojn… Ilia parolado estas miksaĵo de loka dialekto kaj usonangla slango.

   Everywhere, crowds of children and young people - those who are not already sitting eating in fast food restaurants or munching on American popcorn in cinemas exclusively showing American films - are gathering in parks, on lawns and on street corners. They wear baseball caps and white palmiped-like canvas shoes… Their speech is a mixture of local dialect and American-English slang.

   • palmiped http://www.simplavortaro.org/vorto/palmopieda

   ↩

8. Koŝmaro (nightmare), son-simile (sound-alike): “Quagmire” – ˈkwaɡˌmī(ə)r. ↩

9. Martelegungo == martel’eg’ung’o, “Clawhammer”, or a big hammer-like claw. (granda martelo kiel ungego). SimplaVortaro. ↩

10. sotto voce, Italian (itala): whipser (flustri). ↩

11. The “Groaci” are an alien race. (La “Groaci” estas eksterterana raso.)

    “The Groaci basically filled the role of the Soviet Union”

    “La Groaci esence plenigis la rolon de Sovet-Unio”

    All the Tropes ↩

12. literally “watching them” (laŭvorte “gvatante ilin”) Tekstaro ↩

13. CDT == Corps Diplomatique Terrestrienne (Tera Diplomatia Korpo) ↩